Zgryz, mowa i oddychanie u dzieci – kiedy potrzebna jest terapia i jak może pomóc?
Jeżeli Twoje dziecko ma trudności z karmieniem, często oddycha przez usta, chrapie, zmaga się z wadą wymowy lub zgryzu – zatrzymaj się, przyjrzyj i prawdopodobnie jest to moment, w którym należy skonsultować się z fizjoterapeutą i/lub osteopatą. Nie należy czekać z nadzieją, że problemy te znikną same czy też same się rozwiążą. Prawidłowy rozwój czasami potrzebuje wsparcia. Jeżeli jesteś rodzicem, którego dziecko jest w trakcie leczenia ortodontycznego, sprawdź – jak wspieramy dzieci w terapii stomatognatycznej, ściśle współpracując z ortodontą.
Układ stomatognatyczny to nie tylko zęby i zgryz. To złożony system, w którego skład wchodzą: żuchwa, szczęka, język, mięśnie twarzy i szyi, a także struktury czaszki. Wszystkie te elementy współpracują ze sobą i wpływają na tak podstawowe funkcje, jak oddychanie, żucie, połykanie czy mowa. Co ważne – nieprawidłowości w obrębie układu stomatognatycznego mogą oddziaływać nie tylko na twarz i jamę ustną, ale również na całą postawę dziecka. To system, w którym każdy element wpływa na inny – i właśnie dlatego tak ważne jest spojrzenie całościowe.
W Osteo-Mach zajmujemy się terapią stomatognatyczną dzieci, łącząc doświadczenie fizjoterapeuty i osteopaty z wiedzą ortodonty.
Zgryz, mowa, oddech, przeżuwanie. Dlaczego układ stomatognatyczny jest tak istotny?
Można powiedzieć, że jest to centrum komunikacji i odżywiania dziecka. To dzięki niemu maluch może ssać pierś, połykać, oddychać, gryźć, a z czasem także mówić i wyrażać emocje. Jeżeli w którymkolwiek z elementów tego układu pojawi się nieprawidłowość – np. napięcie w rejonie mięśni nadgnykowych i podgnykowych , nieprawidłowe ustawienie żuchwy czy oddychanie przez usta – skutki mogą być widoczne na wielu poziomach.
Rodzice często nie wiążą ze sobą trudności z karmieniem piersią, częstych infekcji, problemów z artykulacją i wad zgryzu. A wszystkie te objawy mogą mieć wspólny mianownik właśnie w zaburzeniach pracy układu stomatognatycznego.
Chrapanie, oddech przez usta, problemy z ssaniem. Niepokojące objawy u niemowląt i starszych dzieci
Pierwsze sygnały pojawiają się już w okresie niemowlęcym. Maluszek, który ma trudności z prawidłowym uchwyceniem piersi, często przerywa ssanie albo szybko się męczy, może cierpieć z powodu nieprawidłowych napięć mięśniowych w obrębie jamy ustnej i szyi. Z czasem mogą pojawić się nawracające infekcje, chrapanie czy oddychanie przez usta – a to nie tylko wpływa na jakość snu, ale też na rozwój szczęki i żuchwy.
W wieku przedszkolnym i szkolnym objawy są jeszcze bardziej widoczne. Wady zgryzu, trudności w artykulacji, zgrzytanie zębami czy przedłużone ssanie kciuka to jasny sygnał, że dziecko potrzebuje pomocy. Starsze dzieci zgłaszają też takie dolegliwości jak: bóle głowy, karku czy w okolicy stawów skroniowo - żuchwowych. Rodzice rzadko łączą je z pracą układu stomatognatycznego – a to właśnie on bywa źródłem tych dolegliwości.
Terapia miofunkcjonalna. Dlaczego nie warto czekać?
W przypadku terapii stomatognatycznej (miofunkcjonalnej) czas odgrywa ogromną rolę. Im wcześniej zostaną zauważone i skorygowane nieprawidłowości, tym łatwiej organizm dziecka przystosowuje się do zmian. Dzieci, które trafiają do nas we wczesnym wieku, często wymagają krótszego leczenia ortodontycznego albo wręcz udaje się uniknąć jego intensywnej formy.
Co więcej, wczesna terapia zapobiega utrwalaniu złych nawyków i wspiera prawidłowy rozwój funkcji takich jak oddychanie czy mowa. Dzięki temu dziecko nie tylko łatwiej znosi leczenie ortodontyczne, ale także rozwija się harmonijnie w szerszym wymiarze – lepiej śpi, rzadziej choruje, dzięki temu czuje się pewniejsze w relacjach z rówieśnikami.
Interdyscyplinarna współpraca: Jak wygląda terapia w Osteo-Mach?
W naszym centrum terapię stomatognatyczną prowadzi Monika Mastej, koordynatorka pacjentów ortodontycznych. Jej praca nie ogranicza się do samych ćwiczeń z pacjentem – to przede wszystkim spojrzenie na dziecko całościowo i zrozumienie, skąd biorą się jego trudności.
Często problemy w obszarze twarzy i jamy ustnej – nie są rezultatem jedynie wady zgryzu, ale wynikiem wcześniejszych doświadczeń lub utrwalonych nawyków. Mogą pojawić się np. po trudnym porodzie naturalnym (szczególnie jeśli konieczne było użycie kleszczy czy próżnociągu), w wyniku asymetrii główki, czy przez nieprawidłowe wzorce funkcjonalne – takie jak ssanie kciuka, oddychanie przez usta albo infantylny sposób połykania. Co ważne, nawet postawa całego ciała potrafi wpływać na rozwój szczęki i żuchwy dziecka!
Dlatego zanim rozpoczniemy terapię, zawsze wykonujemy szczegółową diagnostykę. Obejmuje ona m.in.:
- analizę fotograficzną postawy i twarzy (czy jest symetria, jak wygląda zgryz),
- ocenę funkcjonalną obszarów istotnych dla prawidłowej postawy i oddychania,
- rozmowę z rodzicami o nawykach i codziennych obserwacjach.
Dopiero na tej podstawie układamy plan terapii – indywidualny, dopasowany do potrzeb dziecka. Współpracujemy przy tym interdyscyplinarnie, łącząc osteopatię, fizjoterapię, ortodoncję a także logopedię, a nawet podologię. To oznacza, że działamy nie tylko tam, gdzie widać objawy (np. w zgryzie), ale też tam, gdzie mogą kryć się przyczyny, a sam proces leczenia nie jest przypadkowy, lecz skoordynowany i nastawiony na długofalowe efekty.
Podczas terapii w OsteoMach dziecko uczy się m.in. prawidłowego oddychania przez nos, połykania i pracy języka. Zajęcia obejmują także ćwiczenia całego ciała - ponieważ wszystkie wymienione elementy muszą działać razem, aby osiągnąć trwałą poprawę. W wielu przypadkach włączana jest także terapia manualna, która pozwala zmniejszyć napięcia i poprawić ruchomość tkanek.
Rodzice nie są biernymi obserwatorami – otrzymują zestaw ćwiczeń do wykonywania w domu pomiędzy sesjami, co wzmacnia i utrwala efekty terapii.
Efekty terapii, które zmieniają życie dziecka
Systematyczna terapia stomatognatyczna przynosi wyraźne efekty. Dzieci zaczynają spać spokojniej, oddychać przez nos, łatwiej gryźć i żuć pokarmy, a z czasem poprawia się także ich wymowa. Dla rodziców ogromną ulgą jest świadomość, że leczenie ortodontyczne – jeśli będzie potrzebne – potrwa krócej i będzie skuteczniejsze.