Rwa kulszowa – objawy, przyczyny, kiedy konieczne leczenie
Rwa kulszowa to jedna z tych dolegliwości, które potrafią dosłownie zatrzymać codzienne życie. Ból pojawia się nagle, promieniuje do nogi lub pośladka i często jest tak silny, że każdy krok staje się wyzwaniem. Wielu pacjentów opisuje pierwsze objawy jako „przeszywający prąd” biegnący przez nogę. Nic dziwnego, że gdy pojawia się rwa kulszowa, wiele osób czuje niepokój i zastanawia się, co właściwie się dzieje i jak szybko można sobie pomóc.
W tym artykule wyjaśniamy, czym jest, jakie są najczęstsze przyczyny rwy kulszowej oraz kiedy należy udać się do specjalisty.
Czym jest rwa kulszowa?
Rwa kulszowa to nie choroba sama w sobie, ale zestaw objawów wynikających z ucisku lub podrażnienia nerwu kulszowego — najdłuższego nerwu w naszym ciele. Ten nerw rozpoczyna się w dolnej części kręgosłupa, biegnie przez pośladek, tylną część uda, łydkę, aż do stopy. Nic więc dziwnego, że jeśli zostanie podrażniony, ból może pojawić się w wielu miejscach wzdłuż jego przebiegu.
Pacjenci często mówią, że ból „schodzi w dół nogi” lub „strzela gdzieś w pośladku”. Charakter bólu bywa różny: czasem tępy i ciągnący, kiedy indziej palący lub kłujący. Rwa kulszowa zwykle pojawia się nagle — np. przy schylaniu się, skręcie tułowia lub dźwiganiu.
Rwa kulszowa a ból pośladka i nogi – jak rozpoznać objawy?
Najbardziej charakterystycznym objawem rwy kulszowej jest promieniowanie bólu. Jeśli ból „schodzi” w dół nogi, sięga łydki lub stopy, a przy niektórych ruchach odczuwasz dosłownie „kopnięcie prądem”, jest duże prawdopodobieństwo, że to właśnie rwa kulszowa.
Towarzyszyć jej mogą również:
- mrowienie lub drętwienie nóg,
- uczucie ciężkości w nodze,
- trudność w staniu lub siedzeniu przez dłuższy czas,
- a w bardziej zaawansowanych przypadkach osłabienie siły mięśniowej.
U niektórych osób objawy pojawiają się wyłącznie w nodze, nawet jeśli dolna część pleców nie boli wcale. To zaskakujące dla pacjentów, ale całkowicie możliwe — i dość częste.
Rwa kulszowa bez bólu pleców – czy to możliwe?
Tak, i to częściej niż się wydaje. W takich przypadkach źródło problemu nadal znajduje się w kręgosłupie, ale ból przenosi się wzdłuż nerwu do miejsca, które jest bardziej wrażliwe. Pacjent może więc czuć jedynie ból nogi, drętwienie czy osłabienie — bez jakiegokolwiek dyskomfortu w odcinku lędźwiowym.
Najczęstsze przyczyny rwy kulszowej
Choć objawy mogą być różne, najczęściej rwa kulszowa wynika z jednej z poniższych sytuacji:
Przepuklina krążka międzykręgowego
To najczęstsza przyczyna. Krążki międzykręgowe działają jak amortyzatory — rozpraszają siły, które działają na kręgosłup podczas chodzenia, biegania, siedzenia czy dźwigania. Gdy są zdrowe, mają dużo wody i są sprężyste. Z czasem jednak, wskutek przeciążeń lub naturalnego procesu starzenia, ich część może ulec osłabieniu. Gdy krążek osłabia się i „wysuwa”, może uciskać korzeń nerwu, powodując ból i stan zapalny. To właśnie nazywamy przepukliną lub „wysunięciem dysku”.
Zmiany przeciążeniowe kręgosłupa
Nasz kręgosłup każdego dnia przenosi ogromne obciążenia: siedzimy, pochylamy się, dźwigamy zakupy, nosimy dzieci, spędzamy długie godziny przy komputerze. Jeśli przez lata robimy to w niekorzystnych pozycjach lub bez odpowiedniego wsparcia mięśni, struktury kręgosłupa stopniowo się „zużywają”. Z wiekiem lub przy długotrwałym obciążeniu dyski i kostne struktury kręgosłupa mogą zmieniać się, tworząc wyrośla kostne (osteofity) na krawędziach kręgów i zawężając przestrzenie, przez które przebiegają nerwy.
Dysfunkcje stawów krzyżowo-biodrowych
Stawy znajdujące się po obu stronach kości krzyżowej, choć nie mają dużego zakresu ruchu, pełnią kluczową funkcję: przenoszą obciążenia między kręgosłupem a miednicą i nogami. Ich zablokowanie, przeciążenie lub nieprawidłowe ustawienie (do czego może dojść wskutek nagłego ruchu, upadku, długiego siedzenia, a także przewlekłych napięć mięśniowych czy asymetrii w miednicy) sprawia, że otaczające je tkanki zaczynają reagować nadmiernym napięciem. Mięśnie mogą w ten sposób wtórnie podrażniać nerw kulszowy.
Nieprawidłowa postawa i przewlekłe napięcia
Siedzący tryb życia, brak ruchu, osłabione mięśnie głębokie — to typowe czynniki ryzyka.
Nieprawidłowa postawa to jeden z najczęstszych, a jednocześnie najbardziej niedocenianych czynników prowadzących do dolegliwości związanych z rwą kulszową. Wiele osób nie zdaje sobie sprawy, że sposób, w jaki siedzimy, chodzimy, stoimy, a nawet oddychamy, ma ogromny wpływ na kondycję kręgosłupa. Jeśli przez wiele godzin dziennie pracujemy w tej samej pozycji — zwykle siedzącej, z głową wysuniętą do przodu i zaokrąglonymi plecami — ciało zaczyna tę pozycję traktować jako „normę”. Z czasem prowadzi to do osłabienia jednych grup mięśni i przeciążenia innych.
Mięśnie głębokie, które powinny stabilizować kręgosłup jak naturalny gorset, stają się osłabione, a napięcie przenosi się na większe, powierzchowne mięśnie. To właśnie te mięśnie zaczynają „trzymać” ciało, choć nie są do tego stworzone. W efekcie dochodzi do przewlekłych napięć w odcinku lędźwiowym, pośladkach i tylnej taśmie mięśniowej — napięć, które mogą podrażniać nerw kulszowy lub zwiększać ucisk na struktury kręgosłupa.
Kiedy iść do specjalisty?
Najlepiej jak najszybciej. Szybka reakcja zmniejsza ryzyko pogłębiania się stanu zapalnego i pozwala od razu wdrożyć działania odciążające nerw. Są jednak sytuacje, w których pomoc specjalisty jest konieczna natychmiast, np. gdy pojawia się osłabienie mięśni nogi, nasilone drętwienie lub trudności z kontrolą pęcherza.
W kolejnym artykule wyjaśnimy, jak wygląda proces leczenia w osteopatii i fizjoterapii oraz czego możesz się spodziewać na poszczególnych etapach terapii.